Wikipedia:Uitgelicht
| Overzicht beheerpagina's |
|---|
| Overzicht navigatie |
Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een lezenswaardig artikel uit de Nederlandstalige Wikipedia samengevat onder de noemer uitgelicht. Hiertoe zijn 366 sjablonen beschikbaar. Na een jaar wordt de cyclus automatisch herhaald, voor zover tussentijds geen andere artikelen worden geselecteerd en samengevat. De uitgelichtjes zijn bedoeld om bezoekers via deze manier naar artikelen te laten navigeren.
Op Wikipedia:Uitgelicht/Richtlijnen staat een voorstel voor richtlijnen voor de uit te lichten artikelen. Wijzigingen, zoals het vervangen van artikelen, worden bijgehouden en beoordeeld op Wikiproject/Uitgelicht/Voortgang.
- Het artikel wordt om 00:00 uur 's nachts (MET/MEZT, dus Belgische/Nederlandse tijd) automatisch vervangen.
- Elke maand heeft een eigen subpagina met een overzicht van de uitgelichte artikelen uit die maand. Dit maakt het ook eenvoudig om een artikel van de dag aan te maken en/of te bewerken.
- Hieronder staat een overzicht van alle maanden en van de 10 voorbije en 10 toekomstige artikelen.
| Uitgelicht (maand): | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| januari | februari | maart | april | mei | juni | juli | augustus | september | oktober | november | december | |||||||||||||||
Californië (Engels: California) is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten van Amerika. Het ligt van noord naar zuid uitgestrekt langs de westkust van het land, aan de Grote Oceaan. De hoofdstad is Sacramento, terwijl Los Angeles, San Diego, San Jose en San Francisco de grootste steden zijn. De oppervlakte van de staat Californië bedraagt 411 049 km². Hiermee is Californië iets groter dan Duitsland en iets kleiner dan Frankrijk. Californië is op twee na de grootste staat van de VS, na Alaska en Texas. Met een bevolking van ruim 37 miljoen mensen heeft Californië meer inwoners dan enige andere staat in de VS. De Californische kustlijn is ongeveer 1400 km lang. (Lees verder) |
|
| Voorbije 10 dagen | Komende 10 dagen |
|---|---|
De Pentagon Papers, officieel genaamd United States–Vietnam Relations, 1945–1967: A Study Prepared by the Department of Defense, is een geheime studie van het United States Department of Defense over de politiek-militaire inmenging van de Verenigde Staten in Vietnam van 1945 tot 1967. Deze kreeg wereldwijd bekendheid nadat delen ervan in 1971, zonder toestemming van de autoriteiten, door Amerikaanse dagbladen waren gepubliceerd, te beginnen met The New York Times. Het publiek belang van de onthullingen lag er volgens de betrokken journalisten in, dat de documenten onder andere aantoonden dat de regering van president Lyndon B. Johnson "systematisch had gelogen". (Lees verder) |
Cornelis de Witt (Dordrecht, 15 juni 1623 – 's-Gravenhage, 20 augustus 1672) was de twee jaar oudere broer van Johan de Witt. Hij was lid van de vroedschap, regent in Dordrecht, ruwaard van de heerlijkheid Putten en baljuw van de Beijerlanden. Cornelis was in 1667 als gevolmachtigde van de Staten-Generaal aanwezig bij de Tocht naar Chatham. Tevens was hij een van de leidende figuren van de staatsgezinden en behoorde hij tot de bekendste Nederlanders van zijn tijd. Cornelis en Johan werden op 20 augustus 1672 door orangisten vermoord en verminkt. De moord behoort tot de meest gedenkwaardige in de geschiedenis van Nederland. (Lees verder) |
Annelies Marie (Anne) Frank (Frankfurt am Main, 12 juni 1929 – Bergen-Belsen, februari 1945) was een Duits en later statenloos Joods meisje dat wereldberoemd is geworden door haar dagboek dat ze schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ze ondergedoken zat in het achterhuis aan de Prinsengracht in Amsterdam. Zij stierf vermoedelijk in februari 1945 aan vlektyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Haar officiële sterfdatum is echter door de Nederlandse autoriteiten vastgesteld op 31 maart 1945. Haar dagboek is postuum gepubliceerd en is een van de meest gelezen boeken ter wereld. Door haar dagboek is Anne Frank internationaal een symbool geworden van de Holocaust, de moord op zes miljoen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Anne Frank is opgenomen in de Canon van Nederland als een van de vijftig thema's van de Nederlandse geschiedenis. (Lees verder) |
De kerkuil (Tyto alba) is een wijdverspreide uilensoort die bij voorkeur op zolders, in torens en kerken broedt. De soort wordt ook wel de gewone kerkuil genoemd, om hem te onderscheiden van andere soorten in zijn familie, de kerkuilen. De kerkuil komt bijna overal ter wereld voor, behalve op de polen, in woestijngebieden en bepaalde delen van Azië. Kerkuilen zijn gespecialiseerd in het vangen van kleine zoogdieren die ze op hun geluid lokaliseren. Ze vormen meestal een monogaam paartje. Wanneer het voedselaanbod groot is, kunnen kerkuilenpopulaties snel groter worden; wereldwijd wordt de vogel beschouwd als een soort met de minste zorg binnen het natuurbehoud. (Lees verder) |
Jurassic Park is een Amerikaanse film uit 1993 van regisseur Steven Spielberg. Hij is geproduceerd door Universal Studios en geldt als een van de succesvolste sciencefiction-avonturenfilms aller tijden. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Michael Crichton, dat drie jaar eerder verscheen. Het verhaal gaat over een miljardair die erin slaagt om op een eiland dinosauriërs te herscheppen uit hun DNA. Deze worden in een park als attractie gebruikt, maar tijdens een controlebezoek vóór de officiële opening loopt het helemaal uit de hand. (Lees verder) |
Het Watergateschandaal of de Watergate-affaire was een Amerikaans politiek schandaal in de jaren 70 van de twintigste eeuw, waarbij bleek dat ongeoorloofde methodes waren gebruikt tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen van 1972. Het schandaal leidde in 1974 uiteindelijk tot het aftreden van president Richard Nixon. In de nacht van 17 juni 1972 werden vijf mannen gearresteerd tijdens een inbraak in het hoofdkantoor van de Democratische Partij, in het Watergatecomplex te Washington. Doel van de inbraak was waarschijnlijk het plaatsen van afluisterapparatuur. (Lees verder) |
De wetenschappelijke revolutie is een periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. Tijdens deze 'revolutie' vonden ingrijpende veranderingen plaats in de inzichten in natuurkunde, wiskunde, sterrenkunde, geneeskunde, scheikunde en biologie, en de manier waarop deze wetenschappen moesten worden beoefend. Een belangrijke rol speelde hierbij de boekdrukkunst, waardoor nieuwe ideeën sneller werden verspreid en wetenschappers in korte tijd een groot publiek konden krijgen. (Lees verder) |
Joseph Priestley (13 maart 1733 – 6 februari 1804) was een 18e-eeuws Brits theoloog, dominee, natuurfilosoof, scheikundige, pedagoog en politiek theoreticus, die meer dan 150 werken publiceerde. Hij geldt (naast Carl Wilhelm Scheele en Antoine Lavoisier) als een van de ontdekkers van zuurstof, aangezien hij dit element in gasvorm heeft geïsoleerd. Tijdens zijn leven rustte Priestleys aanzienlijke wetenschappelijke reputatie op zijn uitvinding van sodawater, zijn geschriften over elektriciteit en zijn ontdekking van een aantal "airs" (luchten), waarvan wat Priestley "gedephlogisticeerde lucht" (zuurstof) noemde, de beroemdste was. (Lees verder) |
De vroege middeleeuwen, die doorgaans gesitueerd worden van de Val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw tot en met de tiende eeuw, vormen de eerste periode van de Europese middeleeuwen. De vroege middeleeuwen werden verder gekenmerkt door het voortbestaan van het Byzantijnse Rijk en de opkomst van meerdere Barbaarse koninkrijken. Daarnaast ontwikkelde het Arabische Rijk zich in deze periode als een nieuwe machtige speler, die voet aan de grond kreeg op het Iberisch Schiereiland en op Sicilië. In 800 werd de titel van keizer in het westen geherintroduceerd door Karel de Grote. Zijn rijk domineerde in deze tijd zowel politiek als cultureel gezien Europa. (Lees verder) |
Tyrannosaurus is een geslacht van vleesetende theropode dinosauriërs. Tyrannosaurus behoort tot de groep van de Tyrannosauridae en leefde ongeveer zeventig tot vijfenzestig miljoen jaar geleden, tijdens het late Krijt, in het westelijk deel van het huidige Noord-Amerika. Het eerste fossiel van Tyrannosaurus werd ontdekt in 1874. In 1905 werd de typesoort van het geslacht benoemd: Tyrannosaurus rex, de "koning van de tiransauriërs". Er zijn later nog andere soorten binnen het geslacht benoemd, maar meestal wordt T. rex als de enige echte soort gezien. De laatste jaren zijn tientallen skeletten van T. rex gevonden, zodat wetenschappers een goed beeld kregen van hoe het dier eruitzag. Tyrannosaurus was een reusachtige vleeseter, die tot veertien meter lang en acht ton zwaar kon worden. (Lees verder) |
Gevolgen van de opwarming van de Aarde Met de gevolgen van de opwarming van de aarde worden talrijke veranderingen door de wereldwijde temperatuurstijging bedoeld die de mensheid en de aarde treft en zullen treffen. Opwarming van de aarde is de waargenomen en voorspelde trend naar een hogere gemiddelde temperatuur op aarde in vergelijking met pre-industriële niveaus, met gevolgen als zeespiegelstijging, smeltende gletsjers, veranderende klimaatzones, vegetatiezones en habitats, sterkere of frequentere bosbranden, veranderde neerslag, sterkere of frequentere extreme weersomstandigheden zoals overstromingen, stormen en droogtes, de verspreiding van parasieten en tropische ziekten, en meer klimaatvluchtelingen. (Lees verder) |
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (afgekort Beeld en Geluid) is een audiovisueel archief met museale functies gevestigd in Hilversum. Als cultuurhistorisch instituut draagt het zorg voor de verzameling, opslag, conservering, documentatie, presentatie, levering, bestudering en interpretatie van Nederlands audiovisueel erfgoed. In totaal beheert het (volgens eigen opgave in 2008) ruim 1.000.000 uur aan audiovisueel materiaal, waaronder radio- en televisieprogramma's, onderwijs- en wetenschapsfilms, overheids- en opdrachtfilms, documentaires en webvideo's alsook muziek. (Lees verder) |
Rioolwaterzuiveringsinstallatie Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) zuivert het stedelijk afvalwater, dus het afvalwater van huishoudens, bedrijven en veelal ook het hemelwater van wegverhardingen dat via het riool wordt afgevoerd. De officiële en juridische benaming is rioolwaterzuiveringsinrichting, het is dus een inrichting die bestaat uit verschillende installaties. In een rioolwaterzuiveringsinrichting wordt het afvalwater uit riolen gezuiverd voordat het in oppervlaktewater komt. Het inkomende vuile water, het influent, wordt in een aantal stappen gezuiverd. Het gezuiverde water wordt het effluent genoemd. Achtereenvolgens verwijdert men met een rooster of een afscheider de grovere deeltjes, vervolgens wordt het zand verwijderd, dan in bezinktanks de fijnere deeltjes, en ten slotte de opgeloste stoffen. Behalve water komen andere stoffen vrij, met name slib, dat soms een nieuwe bestemming krijgt. (Lees verder) |
Het Hooiwagen-drieluik is een drieluik van de Zuid-Nederlandse kunstschilder Jheronimus Bosch. Het stelt van links naar rechts voor: het paradijs, een allegorische voorstelling rondom een hooiwagen en de hel. Van het drieluik bestaan twee versies: een in het Museo del Prado in Madrid en een in het Escorial. Op het middenpaneel is te zien hoe een hooiwagen wordt bestormd door een hysterische mensenmenigte, waarvan iedereen een beetje hooi probeert te bemachtigen. De kar wordt voortgetrokken door angstaanjagende demonen, terwijl de kar gevolgd wordt door een stoet hoogwaardigheidsbekleders, waaronder koningen, edelen en een paus. Op de voorgrond is te zien hoe het hooi in de zakken van monniken en kwakzalvers terechtkomt. (Lees verder) |
Operatie Overlord was tijdens de Tweede Wereldoorlog de codenaam voor de invasie door de westerse geallieerden in het door Duitsland bezette West-Europa. Operatie Overlord begon op 6 juni 1944 en eindigde op 25 augustus 1944, toen Parijs werd bevrijd. De operatie startte met luchtlandingen en een massale amfibische aanval in de vroege morgen van 6 juni (D-day). Na de landing werd allereerst gepoogd het Normandische bruggenhoofd te behouden en uit te breiden. Diverse operaties werden hiervoor ondernomen en tijdens Operatie Cobra braken de geallieerden definitief door de Duitse linies. Toen de Duitsers in de val kwamen bij Falaise, was de strijd in geallieerd voordeel beslist. (Lees verder) |
De bamboeschildering is een apart genre in de Oost-Aziatische schilderkunst. Vanaf de 11e eeuw heeft ze een belangrijke plaats ingenomen in de Chinese cultuur. Bamboe staat in dit land symbool voor een groot aantal deugden, waaronder bescheidenheid, flexibiliteit en doorzettingsvermogen. Een correct uitgevoerde bamboeschildering in gewassen inkt weerspiegelt niet alleen de kundigheid kan de maker, maar vaak ook zijn karakter of gemoedstoestand. De bamboeschilderkunst is sterk verwant aan de Chinese kalligrafie; beide worden in zwarte Oost-Indische inkt uitgevoerd met dezelfde techniek en standaarden. Elk blad en elke tak bestaat uit een enkele penseelstreek, net als de afzonderlijke componenten van een Chinees karakter. (Lees verder) |
De Zesdaagse Oorlog (ook: Junioorlog) was een oorlog die tussen 5 en 10 juni 1967 werd uitgevochten tussen Israël en de Arabische buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië. Israël veroverde de Gazastrook en het schiereiland Sinaï op Egypte, de Westelijke Jordaanoever op Jordanië en de Golanhoogvlakte op Syrië. Door de gevechten vluchtten veel Palestijnen en Syriërs uit de door Israël ingenomen gebieden. De nieuwe situatie die bij deze oorlog ontstond, heeft daarnaast de geopolitiek van dit gebied veranderd. (Lees verder) |
Lodewijk Napoleon Bonaparte (1778–1846), bijgenaamd de Lamme Koning en Lodewijk de Goede, was de broer van keizer Napoleon I en de vader van Napoleon III. Op 23 juni 1806 werd hij op last van zijn broer Napoleon vorst van het Koninkrijk Holland, waar hij aan het hoofd kwam te staan van een nieuwe regering. Lodewijk Napoleon nam zijn taak als koning van Holland erg serieus. Zo volgde hij taallessen bij de schrijver en hofdichter Willem Bilderdijk. Hij had echter veel moeite met de taal. Zo zou hij tijdens een toespraak in Amsterdam hebben beweerd 'konijn van Olland' te zijn, in plaats van koning van Holland. Met zijn taalinteresse en verspreking(en) op zijn Frans oogstte hij zowel sympathie als meewarigheid. (Lees verder) |
Angelina Jolie, geboren als Angelina Jolie Voight (Los Angeles, 4 juni 1975), is een Amerikaanse actrice. Ze won drie Golden Globes, twee Screen Actors Guild Awards en een Oscar, voor haar rollen in George Wallace (1997), Gia (1998) en Girl, Interrupted (1999). Ze verwierf internationale bekendheid met haar rol als videogameheldin Lara Croft in Lara Croft: Tomb Raider (2001) en vestigde zich als een van de bestbetaalde actrices in Hollywood met het vervolg The Cradle of Life (2003). Jolie bewees haar status als actiefilmster met Mr. & Mrs. Smith (2005) en Wanted (2008) en ontving lovende kritieken voor haar rollen in A Mighty Heart (2007) en Changeling (2008), waarvoor ze een Oscarnominatie kreeg. Forbes benoemde haar tot Hollywoods bestbetaalde actrice in 2009, 2011 en 2013. (Lees verder) |
Chelonoidis abingdonii is een uitgestorven schildpaddensoort uit de familie der landschildpadden (Testudinidae). Dit taxon werd lange tijd als een ondersoort van de galapagosreuzenschildpad (Chelonoidis nigra) beschouwd, maar kreeg later de status van aparte soort. Doordat de soort tussen 1971 en 2012 door slechts één enkel exemplaar werd vertegenwoordigd, was deze schildpad erg bekend. Er zijn in de internationale pers verschillende publicaties over het dier verschenen. Het mannetje werd in het Engels wel Lonesome George ("Eenzame George") genoemd. Met het overlijden van George, op 24 juni 2012, is deze schildpaddensoort uitgestorven. Door middel van het kruisen van verwante soorten wordt geprobeerd om de soort nieuw leven in te blazen. (Lees verder) |
_(cropped).jpg)
Alle dagen
| januari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| februari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 |
| maart | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| april | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| mei | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| juni | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| juli | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| augustus | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| september | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| oktober | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| november | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| december | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |